Μπορεί στην πρόσφατη έκθεση, για την μοίρα που είχε η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, να διαπιστώθηκε ένα ικανοποιητικό επίπεδο ελέγχου και λογοδοσίας, ωστόσο, τους πρώτους μήνες του πολέμου, η αμερικανική τροφοδοσία «έμπαζε» επικίνδυνα.
Θεσμικά, τους ελέγχους σχετικά με τον στρατιωτικό εξοπλισμό -αξίας πάνω από 100 δισ. δολ.- των ΗΠΑ προς την Ουκρανία και τον τρόπο που χρησιμοποιείται, πραγματοποιεί ο γενικός επιθεωρητής του Υπουργείου Άμυνας.
Καθώς, όμως, ο πόλεμος κοντεύει σχεδόν να κλείσει δύο χρόνια, αποκαλύπτεται επίσημα, ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022, οι αμερικανικοί μηχανισμοί του υπουργείου Άμυνας υπέφεραν από αδυναμίες ελέγχου για το που κατέληγε ο εξοπλισμός που έστελναν, δείχνοντας μια υπερβολική εμπιστοσύνη στους Ουκρανούς ομολόγους τους.
Ειδικότερα, η 21σελιδη έκθεσης λογοδοσίας του Γενικού Επιθεωρητή της 6 Οκτωβρίου 2022, που φέρνει στο φως το αμερικανικό Military Times, αξιολογεί την «Υπευθυνότητα του Υπουργείου Άμυνας για τον εξοπλισμό που παρέχεται στην Ουκρανία», ύψους 23 δισ. δολ.!
Στα σημαντικά όπλα -όπως πυραύλοι Stinger και Javelin- υπήρχε μεν εξονυχιστικός έλεγχος, αλλά σε άλλα είδη η εικόνα ήταν πολύ διαφορετική.
«Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, διαπιστώσαμε ότι το υπουργείο Άμυνας δεν ήταν σε θέση να παράσχει παρακολούθηση τελικής χρήσης (EUM), [της βοήθειας] σύμφωνα με την πολιτική του Υπουργείου Άμυνας λόγω της περιορισμένης παρουσίας των ΗΠΑ στην Ουκρανία», αναφέρει η έκθεση.
«Ως εκ τούτου, εκδίδουμε αυτή την έκθεση που προσδιορίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το προσωπικό του υπουργείου Άμυνας που είναι υπεύθυνο για τη παρακολούθησης τελικής χρήσης και ενίσχυσή της, όταν υπάρχει περιορισμένο ή καθόλου προσωπικό των ΗΠΑ στην περιοχή που χρησιμοποιείται ο εξοπλισμός».
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου στον Λευκό Οίκο στην Ουάσιγκτον, ΗΠΑ, 12 Δεκεμβρίου 2023, (REUTERS/Leah Millis).
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία που χρονολογείται από το 1996, απαιτούνται τακτικές αυτοπροσώπως επισκέψεις σε εγκαταστάσεις συνεργαζόμενων χωρών, ενώ η ενισχυμένη παρακολούθηση τελικής χρήσης ευαίσθητων αμυντικών ειδών, περιλαμβάνει αποθέματα σειριακού αριθμού όλων των αντικειμένων, καθώς και αξιολογήσεις με φυσική παρουσία των Αμερικανών σε ουκρανικές εγκαταστάσεις αποθήκευσής τους.
Δεδομένου, λοιπόν, ότι η αμερικανική πρεσβεία στην Ουκρανία έκλεισε λόγω του πολέμου και του ανώτατου ορίου στον αριθμό του προσωπικού των ΗΠΑ που επιτρέπεται στη χώρα, η Ευρωπαϊκή Διοίκηση των ΗΠΑ προσπάθησε να παρακολουθήσει τον εξοπλισμό ζητώντας αποδείξεις παραλαβής εξοπλισμού, χρησιμοποιώντας αυτοματοποιημένη παρακολούθηση όπου ήταν δυνατόν, ζητώντας από την ουκρανική κυβέρνηση πληροφορίες σχετικά με το που κατέληγε η βοήθεια.
Ωστόσο, αυτά τα ημίμετρα δεν ήταν αποτελεσματικά. Μπορεί να ήρθε στα χέρια του γενικού επιθεωρητή αναφορά για διπλωματική διακοίνωση των ΗΠΑ προς τους Ουκρανούς για να δοθούν αποδείξεις (έγγραφο που ανταλλάσσεται μεταξύ του υπουργείου Εξωτερικών μίας χώρας και διπλωματικών αντιπροσώπων άλλων χωρών), αλλά τελικά δεν έλαβε αντίγραφο του σημειώματος ή των σχετικών αποδείξεων που απαιτούνταν.
Οπλάκια που… χάθηκαν στη πορεία
Σύμφωνα με την Ένωση Ειδικών Επιχειρήσεων της Αμερικής, (Special Operations Association of America), μια ΜΚΟ που επικαλείται το αμερικανικό δημοσίευμα, η οποία συμμετείχε στην παράδοση και διανομή της βοήθειας στην Ουκρανία, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι γνωρίζουν τη φήμη της χώρας τους για τη διαφθορά.
Τούτου λεχθέντος, πρόσθεσε, μικρότερα αντικείμενα, που δεν αναγνωρίζονται τόσο εύκολα όσο οι δωρεές του αμερικανικού στρατού, συχνά ξέφυγαν. Στα σημαντικά όπλα -όπως πυραύλοι Stinger και Javelin- υπήρχε μεν εξονυχιστικός έλεγχος, αλλά σε άλλα είδη η εικόνα ήταν πολύ διαφορετική.
«Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που είδα με αντικείμενα χαμηλότερης ποιότητας», είπε στέλεχος του SOAA, αναφέροντας εξοπλισμό όπως θήκες πρώτων βοηθειών, μπότες και μικρά όπλα. Με αυτά τα αντικείμενα μικρότερα σε μέγεθος και αξία, είπε, οι ανησυχίες για τις συνέπειες της απώλειας ή της κλοπής ήταν πολύ μικρότερες και επομένως πιο πιθανό να ξεφύγουν στα σημεία ελέγχου στη πορεία προς το μέτωπο.
Όπως είχε αναφέρει ο υφυπουργός Άμυνας για θέματα Πολιτικής Κόλιν Καλ οι ΗΠΑ έδωσαν στους Ουκρανούς σαρωτές και λογισμικό παρακολούθησης, αλλά πρόσθεσε ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι πραγματοποιούν απομακρυσμένες επιτόπιες επισκέψεις όπως μπορούν.
Στη πραγματικότητα, ενώ ο έλεγχος του Κογκρέσου σχετικά με τον αυξανόμενο απολογισμό της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία παραμένει υψηλός, οι αναφορές για κακοτεχνίες που έχουν εμφανιστεί προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την ίδια την ουκρανική υπηρεσία πληροφοριών, SBU.
Στην έκθεση καταγράφεται μια σειρά από κλοπές φορητών όπλων, πυρομαχικών και αλεξίσφαιρων γιλέκων.
Πάντως, όπως αναφέρει το αμερικανικό δημοσίευμα, ακόμα, πολλές έρευνες λογοδοσίας των γενικών επιθεωρητών δεν έχουν ακόμη δημοσιεύσει αποτελέσματα, τη στιγμή που οι εκκλήσεις του Κογκρέσου για μεγαλύτερα μέτρα ελέγχου παραμένουν έντονες.
