«Γεννήθηκε» στη δίνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έζησε τη μοναρχία της Ελλάδας, αποστάτησε στη χούντα των Συνταγματαρχών, ενώ έσπευσε να βοηθήσει στην άμυνα της Κύπρου όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στο νησί το 1974. Ο λόγος για το θρυλικό αντιτορπιλικό «Βέλος» που έλαβε ενεργό δράση στα πιο πρόσφατα, μεγάλα ιστορικά γεγονότα της σύγχρονης Ελλάδας και που επί 81 χρόνια πλέει αγέρωχο στις ελληνικές θάλασσες.
Όμως, το 81 ετών θρυλικό «Βέλος» του Πολεμικού Ναυτικού «λαβώθηκε» από μία φαινομενικά… απλή θαλασσοταραχή το περασμένο Σάββατο στη Νέα Πραλία της Θεσσαλονίκης, κατά τη διάκρεια της οποίας το πλοίο υπέστη μεγάλο ρήγμα στην πρύμνη του και γέμισε νερά. Η αιτία που προκάλεσε αυτό το σοβαρό χτύπημα υπήρξαν οι θυελλώδεις άνεμοι που έπνεαν στην περιοχή καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, με ταχύτητα που ξεπερνούσε ακόμη και τα 100 χιλιόμετρα την ώρα.
Το μεγάλο ρήγμα στην πρύμνη του «Βέλους»
Αμέσως μετά το πλήγμα που υπέστη, το ιστορικό αντιτορπιλικό μεταφέρθηκε από τη Νέα Παραλία σε ασφαλές σημείο στις εγκαταστάσεις του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης, όπου έριξε άγκυρα προσωρινά στον προβλήτα 2 όπου αγκυροβολούν τα κρουαζιερόπλοια. Εκεί, πραγματοποιήθηκαν εργασίες για την απάντληση των υδάτων από το εσωτερικό του πλοίου, καθώς και στην επιδιόρθωση του ρήγματος με στεγανοποίηση.
Σε ένα εντυπωσιακό βίντεο καταγράφεται η ρυμούλκηση του «Βέλους» στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης
Επρόκειτο για μία προσωρινή στάση για την υλοποίηση μιας σειρά προσωρινών και έκτακτων εργασιών στο «Βέλος» λόγω της επείγουσας κατάστασης που βρισκόταν το πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο να επιστρέψει στο Κέντρο Ναυτικής Παράδοσης στο Παλαιό Φάληρο, όπου θα είναι περισσότερο ασφαλές.
Ο Παναγιώτης Καλλίνος είχε τον ρόλο του αρχικελευστή στα ένδοξα χρόνια της δράσης του «Βέλους». Ήταν ένας από τα 32 μέλη του πληρώματος που οδήγησαν το πλοίο στην Ιταλία, ζητώντας πολιτικό άσυλο την περίοδο της δικτατορίας… και τώρα στέκεται βουρκωμένος στη θέα της μεγάλης πληγής που έχει ανοίξει στην πρύμνη του με ένα μεγάλο παράπονο: «Ενώ είμαστε μια ναυτική χώρα, κατεξοχήν ναυτική χώρα, κανείς δεν αγαπά τα σύμβολα αυτής της χώρας. Είναι ένα σύμβολο το καράβι αυτό. Πραγματικά νιώθω πάρα πολύ άσχημα».
Επιπλέον, τόνισε νωρίτερα σήμερα πώς το ιστορικό πλοίο δεν βρισκόταν σε σωστή θέση. «Τεράστιος ήταν ο πόνος όταν είδα το καράβι να έχει υποστεί ζημιά από την κακοκαιρία», είπε ο κ. Καλίνος προσθέτοντας χαρακτηριστικά ότι παρά το γεγονός ότι το πλοίο δεν κινδύνευσε «κινδύνευσε να βυθιστεί η ηθική μας συνείδηση».
Μεταξύ άλλων, όπως τόνισε το ιστορικό πλοίο δεν βρισκόταν σε σωστή θέση και δεν ήταν δεμένο με ασφάλεια: «Έπρεπε να βρίσκεται στον πρώτο προβλήτα και να ήταν σωστά δεμένο».
Παράλληλα, τη θλίψη του κ. Παναγιώτη Καλλίνου συμμερίζονται και τα μέλη του Συλλόγου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών, καθώς το «Βέλος» αποτελεί και για τους ίδιους ένα μέρος της ζωής, της νιότης, της ελευθερίας τους.
«Απαράδεκτο» το ιστορικό πλοίο να βρίσκεται τόσο καιρό σε έναν χώρο «μη ασφαλή»
Ήταν 25 Μαΐου του 1973 όταν το «Βέλος» με κυβερνήτη τον Νίκο Παππά, ενώ συμμετείχε σε άσκηση του NATO, στασίασε απέναντι στη Χούντα και κατευθύνθηκε για να αγκυροβολήσει στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας.
Αντίστοιχη είναι και η στάση του γιου του ιστορικού κυβερνήτη του «Βέλους». Ο Βέλης Παππάς επέκρινε την απόφαση να βρίσκεται τόσο καιρό το πλοίο σε έναν μη ασφαλή χώρο.
«Με το πρόσχημα να πάνε να το δούνε κι άλλα λιμάνια, το πήγανε στη Θεσσαλονίκη. Θα έπρεπε να πάει για έναν χρόνο, τελικά έχει καθίσει πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη κι όχι μόνο αυτό, το έχουν βάλει σε θέση η οποία δεν είναι προστατευμένη από τον καιρό».
Το πλοίο, που λειτουργεί ως πλωτό μουσείο από το 1994, βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη από τον Σεπτέμβριο του 2019 και το έχουν επισκεφθεί πάνω από 200.000 επισκέπτες.
Ποια είναι η ιστορία του «Βέλους»;
Το Βέλος ΙΙ είναι αντιτορπιλικό τύπου Fletcher του Πολεμικού Ναυτικού, το οποίο το 1973 κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικών ασκήσεων του ΝΑΤΟ αποστάτησε και ζήτησε άσυλο στην Ιταλία και συγκεκριμένα στο Φιουμιτσίνο, ως αποτέλεσμα του αποτυχημένου Κινήματος του Ναυτικού. Κυβερνήτης του πλοίου ήταν ο Νικόλαος Παππάς (1929 – 2013) ο οποίος μαζί με 6 αξιωματικούς και 25 υπαξιωματικούς ζήτησαν πολιτικό άσυλο και παρέμειναν εκεί ως πολιτικοί εξόριστοι. Η κίνηση αυτή επέφερε πλήγμα στη χούντα των συνταγματαρχών. Μάλιστα, όταν εισέβαλαν οι Τούρκοι στην Κύπρο το αντιτορπιλικό Βέλος έσπευσε να βοηθήσει στην άμυνα του νησιού.
Καθελκύστηκε στις 3 Ιουνίου του 1942 στα ναυπηγεία USA Boston Navy Yard στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης -στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου- και στις 18 Μαΐου 1943 μπήκε σε υπηρεσία. Στις 16 Ιουλίου 1959 παρελήφθη στο Σαν Ντιέγκο των ΗΠΑ ως στρατιωτική βοήθεια και με πρώτο κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχο Γ. Μόραλη κατέπλευσε στην Ελλάδα.
Το «Βέλος» στις 26 Μαρτίου του 1991 παροπλίσθηκε. Το 1994 το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό το ανακήρυξε μουσείο για τον αγώνα ενάντια στην δικτατορία και το πλοίο αγκυροβόλησε στον Πόρο. Στις 14 Δεκεμβρίου 2000 μεταφέρθηκε στη ναυτική βάση της Σαλαμίνας για επισκευή και ανάπλασή του σε επισκέψιμο ναυτικό μουσείο. Στις 26 Ιουνίου 2002 αγκυροβόλησε στο πάρκο ναυτικής παράδοσης στο Παλαιό Φάληρο ως επισκέψιμο Μουσείο Αντιδικτατορικού Αγώνα.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 2017 έπλευσε για τον Ναύσταθμο Σαλαμίνας για να επισκευαστεί και να συντηρηθεί. Στις 9 Σεπτεμβρίου 2019 αγκυροβόλησε στη Θεσσαλονίκη ως Μουσείο Αντιδικτατορικού Αγώνα επισκέψιμο στο κοινό. Στις 28 Μαρτίου 2023 και στις 18 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, συνθήκες έντονης κακοκαιρίας που επικρατούσαν στη Θεσσαλονίκη οδήγησαν στην πρόκληση σημαντικών ζημιών στο αντιτορπιλικό. Τώρα βρίσκεται υπό εξέταση το ζήτημα του ποιο θα είναι το νέο και σίγουρα πιο ασφαλές «σπίτι» του. Πιθανόν να εγκυροβολήσει στο Κέντρο Ναυτικής Παράδοσης στο Παλαιό Φάληρο.
