Η Γουρουνοχαρά είναι ένα αρκετά παλιό έθιμο που αναβιώνει στη Θεσσαλία και σε κάποιες περιοχές της Μακεδονίας, το οποίο όμως σήμερα ελάχιστοι γνωρίζουν. Το έθιμο, που αναβιώνει συνήθως τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων ή στις 27 Δεκεμβρίου (σε ορισμένες περιοχές όμως λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα) το έφεραν πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία, όπου ήταν από τα πιο σημαντικά έθιμα και αντιμετωπιζόταν ως τελετουργία.
Για το σφάξιμο των γουρουνιών χρειάζονταν δύο με τρεις άντρες με εμπειρία. Αφού έβγαζαν το χοίρο από το γουρουνοκούμασο έπρεπε να τον ξαπλώσουν με την πλάτη του να ακουμπά στη γη. Μετά, δύο από αυτούς κάθονταν πάνω στο γουρούνι κρατώντας ο ένας τα μπροστινά και ο άλλος τα πισινά πόδια. Το ρουθούνι (σούκουλο) του γουρουνιού το έδεναν με ένα σχοινί για να μην στριγγλίζει. Αυτός που έσφαζε το γουρούνι σταύρωνε το λαιμό του τρεις φορές με το μαχαίρι και εύχονταν στους νοικοκύρηδες να είναι καλοφάγωτο μόλις έσφαζαν το γουρούνι η πιο ηλικιωμένη γυναίκα του σπιτιού έπαιρνε ένα φτυάρι με κάρβουνα και το θυμιάτιζε για να ευλογηθεί και να μην το πλησιάζουν οι καλικάντζαροι.
Ο παππούς ταυτόχρονα τοποθετούσε κρυφά στην ουρά του γουρουνιού ένα αυγό και καμιά φορά κάστανα και φώναζε «το γ’ρούν γέν’σιν αυγό» με σκοπό να προκαλέσει έκπληξη στα παιδιά
Ο παππούς ταυτόχρονα τοποθετούσε κρυφά στην ουρά του γουρουνιού ένα αυγό και καμιά φορά κάστανα και φώναζε «το γ’ρούν γέν’σιν αυγό» με σκοπό να προκαλέσει έκπληξη στα παιδιά.
Στη συνέχεια ο παππούς ή η γιαγιά έπαιρναν με το δάκτυλο αίμα από το λαιμό του χοίρου και έκαναν μία βούλα στο πρώτα μέτωπο των παιδιών και ύστερα στους μεγαλύτερους για να μην τους τσιμπούν κουνούπια το καλοκαίρι επειτα έγδερναν προσεκτικά το δέρμα των γουρουνιών με το οποίο ύστερα από ειδική επεξεργασία έφτιαχναν υποδήματα για όλα τα μέλη της οικογένειας. διαχωρίζονταν το λίπος από το ψαχνό, τεμαχιζόταν και τα μικρά παιδιά έπαιρναν τη “φούσκα” του γουρουνιού, έβαζαν μέσα κόκκους καλαμποκιού για να είναι θορυβώδης και την έκαναν παιχνίδι μπαλονιού.
Δείτε το βίντεο
«Τι καλά λουκάνικα…»
Τα έντερα του γουρουνιού τα χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν λουκάνικα και το κεφάλι του για να φτιάξουν τα περίφημα γ’ρουνοπατσιά (πατσάς) για το μεσημεριανό πρωτοχρονιάτικο τραπέζι.
Κατά τη διάρκεια της γουρουνοχαράς το τσίπουρο και το κρασί έρρεε άφθονο και οι πιο καλλίφωνοι τραγουδούσαν παλιά ρουμλουκιώτικα τραγούδια. Πολλές φορές προσκαλούνταν οργανοπαίκτες και όλοι το έριχναν στο χορό.
Στη συνέχεια βράζανε το λίπος για την εξαγωγή της περίφημης “λίγδας” την οποία αποθήκευαν σε μεγάλα δοχεία.
Οι γυναίκες τηγάνιζαν κρέας από το μπούτι ή τη πλάτη του γουρουνιού που είχαν σφάξει και το προσέφεραν στους παρευρισκόμενους. Οι πιο ηλικιωμένοι είχαν το συνήθειο να εξετάζουν τη σπλήνα και την καρδιά του χοίρου για να κάνουν προβλέψεις για το μέλλον και την τύχη της οικογένειας. Αυτό το έθιμο αποτελεί συνέχεια της πανάρχαιας ελληνικής συνήθειας να προβλέπουν το μέλλον εξετάζοντας τα σπλάχνα των ζώων που έσφαζαν για να προσφέρουν θυσίες.
Πάστωναν το κρέας και το τοποθετούσαν επίσης σε δοχεία με λίπος του περίφημου “καβουρμά” αυτό όμως που απαιτούσε πραγματικά ιδιαίτερη τεχνική ήταν η αφαίρεση και ο καθαρισμός των πολλών μέτρων εντέρου για τα λουκάνικα. Τα περνούσαν σε “θηλιές”, σε ίσιους και μακρύς “δρογκούς” και τα κρεμούσαν στα ταβάνια ταβάνια για να μην τα φτάνουν οι γάτες και άλλοι… δίποδοι επιδρομείς που με τρόπο “παραγγελτικό”, ταυτόχρονα όμως και τόσο μελωδικό, “απαιτούσαν” τραγουδώντας.
“Τι καλά λουκάνικα,
Πότι τα κάνετι και δεν μας φωνάξετι!
Ας τα κατεβάσουμε,
Να τα… δοκιμάσουμε!”
Και τότε τα κατέβαζαν και ακολουθούσε πραγματικό γλέντι!
Ψησίματα, τηγανίσματα με συκωταριές, τα πνευμόνια, οι τηγανιές και οι τραγανές τσιγαρίδες ευωδίαζαν και κανείς δεν μπορούσε να αντισταθεί στον πειρασμό να δοκιμάσει!
Photo: trikalaola.gr
Η «Γουρουνοχαρά» στην πλατεία Μετεώρων Πολίχνης
Η γιορτή της Γουρουνοχαράς επιστρέφει και φέτος στη Θεσσαλονίκη από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Μετεώρων Πολίχνης «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος». Την Τρίτη 26 Δεκεμβρίου 2023, στις 11:00, μικροί και μεγάλοι θα γλεντήσουν όλοι μαζί στην πλατεία Μετεώρων, όπου θα γίνει η αναβίωση της γιορτής της Γουρουνοχαράς.
Τα καζάνια με το χοιρινό θα βράζουν από νωρίς το πρωί στην πλατεία και μαζί με το φαγητό θα σερβίρονται παραδοσιακοί μεζέδες και κρασί.
Το γλέντι θα «ανάψει» με ζωντανή παραδοσιακή μουσική και συγκεκριμένα, στο κλαρίνο: Ζώρας Αλέκος, στο ακορντεόν: Νταβλιάκος Γιώργος, στο βιολί και το τραγούδι: Αξενόπουλος Θανάσης, στην ποντιακή λύρα και τα κρουστά: Μπουλουκας Γιάννης. Την εκδήλωση πλαισιώνουν: -Πολιτιστικός Λαογραφικός Σύλλογος Ευόσμου «Το Γαϊτάνι» -Σύνδεσμος Κων/πολιτών Πυλαίας. Είσοδος ελεύθερη.
Tο έθιμο της Γουρουνοχαράς στο Στανό Χαλκιδικής
Τρίτη 26 Δεκεμβρίου ο Πολιτιστικός Σύλλογος και ο Σύλλογος Γυναικών Στανού μας προσκαλούν να γιορτάσουμε μαζί την αναβίωση του πατροπαράδοτου έθιμο της Γουρουνοχαράς. Την εκδήλωση θα πλαισιώσουν τα χορευτικά τμήματα του Στανού και η παραδοσιακή μπάντα του δρόμου “Banta Entopica” Θα υπάρχει δωρεάν κρασί και τσιγαρίδες και προς πώληση σουβλάκια λουκάνικα και ποτά. Αναβιώνει και φέτος το «γρουνάδκου» στα Βασιλικά Ο Λαογραφικός Χορευτικός Σύλλογος Βασιλικών για μια ακόμη χρονιά αναβιώνει το έθιμο του Γρουνάδικου. Πρόκειται για ένα έθιμο των Χριστουγέννων, όπου στα Βασιλικά οι ρίζες του χάνονται στα βάθη των χρόνων.
Πέρα από τον ουσιαστικό χαρακτήρα που είχε το έθιμο αυτό, δηλαδή της εξασφάλισης κρέατος για μεγάλο χρονικό διάστημα, μέχρι την Κυριακή της Αποκριάς, είχε και θρησκευτικό αλλά και συμβολικό χαρακτήρα αφού η σφαγή των χοίρων γινότανε την 3η μέρα των Χριστουγέννων στις 27 Δεκεμβρίου όπου εορτάζεται η γιορτή του Αγίου Στεφάνου του πρωτομάρτυρα συμβολίζοντας έτσι το αίμα του Αγίου που χύθηκε στο όνομα του Ιησού Χριστού. Επικράτησε δε να λέγεται “γρουνάδκου” γιατί ήταν κάτι που όλοι περιμένανε με μεγάλη χαρά αφού εκτός από το κρέας και το λίπος που λάμβανε η οικογένεια για το υπόλοιπο της χρονιάς, εξασφάλιζε το παιχνίδι για τα παιδιά [κάνανε το στομάχι μπάλα] καθώς και τσαρούχια για όλους από το δέρμα του γουρουνιού. Μιλάμε για οικιακή οικονομία σε όλο της το μεγαλείο αφού τίποτα δεν πάει χαμένο.
*Με στοιχεία από letscook.gr και parallaximag.gr
